تأثیر استفاده همزمان از فلزات ضروری نانو ساختار و گوگرد بر ویژگی‌های رشد گیاه گلرنگ

خلاصه
نقص عناصر غذایی مانند روی، منگنز و آهن در خاک‌های کربنات‌دار مناطق خشک و نیمه‌خشک به دلیل کاهش حلالیت آن‌ها در شرایط قلیایی رایج است. تولید پایدار محصولات کشاورزی برای جمعیت در حال رشد ضروری است. کودهای گوگرد می‌توانند با کاهش pH خاک، دسترسی به ریزمغذی‌ها را افزایش دهند. این مطالعه تأثیر فلزات ضروری نانو-کلاته (کلات آهن Fe، کلات روی Zn، کلات منگنز Mn) و کاربرد گوگرد (0 و 40 کیلوگرم در هکتار) بر رشد گیاه گلرنگ یا گل خشت در مراغه، ایران را بررسی می‌کند. هر دو عامل تأثیر قابل توجهی بر توسعه فنولوژیکی و ویژگی‌های مورفولوژیکی داشتند. نتایج نشان داد که کاربرد گوگرد به‌طور قابل‌توجهی ویژگی‌های مورفولوژیکی مانند پوشش دهی، قطر ساقه، ارتفاع گیاه و قطر گل آذین را بهبود بخشید. بالاترین عملکرد دانه با کاربرد نانو-کلاته روی Zn به‌دست آمد و بهترین عملکرد به کاربرد همزمان گوگرد و نانو-کلاته روی Zn مربوط بود.

مقدمه
گیاه گلرنگ یا گل خشت (Carthamus tinctorius L.) یک محصول روغنی مهم است که با کم آبی سازگاری دارد. این گیاه بومی ایران است و بیشترین سطح زیر کشت آن مربوط به قزاقستان، چین، هند و ایالات متحده می‌باشد. علاوه بر استخراج روغن، از کنجاله گلرنگ برای تغذیه نشخوارکنندگان و طیور نیز استفاده می شود. گلرنگ به دلیل سیستم ریشه ای گسترده در برابر شرایط کم آبی متحمل است. همچنین علوفه ای با ارزش برای مناطق مدیترانه ای است زیرا سبز باقی می ماند و در شرایط خشک ارزش خوراک بالاتری دارد. گلرنگ علوفه ای با ارزش است به شرط آنکه از اواسط جوانه زدن تا اوایل شکوفایی برداشت شود.

مواد و روش‌ها
این آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه مراغه انجام شد. منطقه مطالعه دارای آب و هوای مدیترانه‌ای با بارش سالانه کم است. گیاه گلرنگ از واریته "گلدشت" استفاده شد و طراحی آزمایش به‌صورت طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بود.

نتایج
خاک های مناطق نیمه خشک مدیترانه ای اغلب دارای سطوح بالایی از کلسیم و pH  هستند که باعث کمبود شدید ریز مغذی ها می شود. نتایج ما نشان داد که استفاده از کود گوگردی احتمالاً از طریق اصلاح pH خاک می‌تواند یک گزینه مدیریت مؤثر در احیای چنین خاک‌هایی و بهبود دسترسی به فلزات ضروری برای گیاهان باشد. کاربرد گوگرد منجر به افزایش قابل توجه عملکرد دانه و بهبود خصوصیات رشد شد. بررسی عملکرد کنونی نشان داد که اگرچه استفاده از فلزات نانوکلات تنها می‌تواند به طور قابل توجهی رشد رویشی و زایشی را افزایش دهد، بهترین عملکرد برای گیاهان رشد یافته با استفاده تلفیقی از گوگرد و فلزات نانوکلات شده ثبت شد.
نتایج نشان داد که هر دو کاربرد گوگرد و نانو-فلزها به‌طور قابل‌توجهی ویژگی‌های مورفولوژیکی و عملکرد دانه را در مناطق نیمه خشک بهبود بخشید. بالاترین عملکرد با کاربرد همزمان گوگرد و نانو-کلاته روی Zn مرتبط بود.